Ekonomia Shqiptare

Info rreth zhvillimeve ekonomike ne Shqiperi.

Shqiptarët tregohen indiferentë për sigurimin e pronës

Të dhënat tregojnë se për të siguruar pasurinë e tyre, shqiptarët shpenzojnë vetëm 2 euro për frymë

Megjithëse prona vihet gjithnjë e më shumë në rrezik për shkak të ndryshimeve të shpeshta dhe të vrullshme klimatike, shqiptarët vazhdojnë të paguajnë pak për ta siguruar. Sipas të dhënave zyrtare nga autoriteti i mbikëqyrjes financiare, sigurimi i pasurive të patundshme zë pak më shumë se 16 për qind të totalit të tregut të sigurimeve dhe kjo shifër ka ardhur në rënie vitin e fundit. Gjatë 4-mujorit të parë të këtij viti, kompanitë e sigurimit kanë raportuar si të ardhura nga sigurimi i pasurive të patundshme vetëm 300 milionë lekë nga 1.8 miliardë që ka qenë totali i të ardhurave të këtij tregu. Por të dhënat e fundit nga Instituti i Statistikës tregojnë se shqiptarët shpenzojnë mesatarisht rreth 40 miliardë lekë në vit për të blerë apartamente dhe godina shërbimi apo biznesi. Sipas shoqërive të sigurimit, nga këto prona sigurohen vetëm ato që blihen me kredi dhe kjo vetëm se është e kushtëzuar nga vetë bankat. Pjesa tjetër qëndron e pasiguruar dhe është e ekspozuar ndaj rreziqeve në çdo kohë. Më të pashqetësuar për rreziqet duket se janë fermerët, pasi të dhënat tregojnë se për sigurimin e pronës gjatë 4 muajve të parë të vitit 2007 ata kanë shpenzuar vetëm 156 mijë lekë.

Tregu i sigurimeve

Shoqëritë e sigurimit në Shqipëri xhirojnë mesatarisht 30 milionë euro në vit sipas të dhënave të viteve të fundit. Nga kjo del se një shqiptar shpenzon afërsisht 10 euro në vit për të siguruar makinën, pronën, jetën dhe gjithçka tjetër. Krahasimi i të dhënave me vendet e rajonit nxjerr në pah një nivel shumë të ulët të shpenzimeve për sigurime në vendin tonë. Në Maqedoni, niveli i shpenzimeve për frymë për sigurime është rreth 3 herë më i lartë se ai në vendin tonë. Ndërsa për disa vende të tjera të zhvilluara, niveli i shpenzimeve vjetore për sigurime shkon deri në disa mijë euro. Në Shqipëri, pjesën dërrmuese të sigurimeve e zënë ato të detyrueshme, çka konfirmon më shumë faktin se shqiptarët shpenzojnë shumë pak për sigurimet, përveçse në rastet kur i shtrëngon ligji. Ndërsa akoma më të ulëta janë shpenzimet për shëndetin dhe aksidentet, që zënë vetëm 3.13 për qind të totalit për këto 4 muajt e këtij viti, ose e thënë ndryshe vetëm 56 milionë lekë.

Vendim për të rritur rrogat në arsim e shëndetësi

Berisha premton: Të moshuarit do të përfitojnë nga 1 korriku rritjen e dytë të pensionit

Qeveria do të vendosë në mbledhjen e sotme të Këshillit të Ministrave rritjen e rrogave në sektorin e arsimit dhe shëndetësisë në masën 20-25%. Këto do të jenë dy sektorët që do të përfitojnë më shumë rritje nga buxheti shtesë i qeverisë.

Ndërsa rrogat e tjera do të kenë një rritje në masën 10%. Krahas kësaj, do të ketë një rritje të dytë të pensioneve në muajin korrik, falë buxhetit suplementar. "Kjo rritje synon realizimin e objektivit të qeverisë për dyfishimin e buxhetit për arsimin dyfishimin e rrogave për mësuesit, gjatë 4 viteve dhe po kështu, rritjen dhe përmirësimin e cilësisë së shërbimit mjekësor", tha Berisha. Sipas Kryeministrit, do të ketë një rritje të dytë të pensioneve, duke filluar nga 1 korriku. "Pavarësisht nga rritja e janarit, do të ketë një rritje të dytë të pensioneve në korrik falë buxhetit suplementar", tha Berisha. Gjithashtu, qeveria do të vendosë shpërblime në administratë për gradat dhe titujt shkencorë. "Për titullin profesor vendoset një shtesë, po kështu për doktorin e shkencave, për masterin, asistent profesorin që angazhohet në administratë", tha ai, duke e cilësuar të nevojshëm një bashkëpunim midis administratës publike dhe institucioneve akademike. Ekspertët e Ministrisë së Financave kanë përfunduar së përgatituri buxhetin suplementar, i cili pritet të hyjë në fuqi më 1 korrik. Vlera totale e këtij projektbuxheti është 28 miliardë lekë. Edhe këtë vit, pjesa më e madhe e fondit të këtij buxheti suplementar janë destinuar për investime publike. "Në tërësinë e saj, rreth 13.5 miliardë lekë, ose rreth 135 milionë USD, vijnë tërësisht për shkak të administrimit të mirë fiskal, tejkalimit të të ardhurave fiskale korrente dhe përmirësimit të administrimit të shpenzimeve publike", deklaroi para dy ditësh ministri i Financave, Ridvan Bode.

BSH rrit normën e interesit në 5.75%

Kjo lëvizje pritet të sjellë forcimin e lekut, por edhe të rrisë më tej interesat e kredive

Frika nga inflacioni ka vënë në lëvizje Bankën e Shqipërisë, e cila njoftoi dje rritjen me 0.25 për qind të normës bazë të interesit duke e çuar atë në nivelin e 5.75 përqindëshit. Guvernatori Ardian Fullani sqaroi se ky vendim merret në një kohë kur rreziqet për inflacion janë bërë dukshëm më të forta në ekonominë e vendit. "Zhvillimet monetare kanë pasqyruar një aktivitet në rritje për sa i takon kreditimit të ekonomisë, ndërkohë që aktiviteti fiskal nuk ka ecur sipas planit", tha Fullani, duke iu referuar mosrealizimit të investimeve publike në gjysmën e parë të vitit. "Nga ana tjetër, deficiti tregtar ka shënuar një zgjerim të dukshëm gjatë tremujorit të parë të vitit, duke gjeneruar premisa për krijimin e zhbalancimeve në sektorin e jashtëm të ekonomisë", vijoi më tej ai. Rritja me ritme të larta e deficitit tregtar, përveç se shihet si një faktor kërcënues për rritjen ekonomike komentohet nga disa specialistë të ekonomisë si sfida më e madhe, me të cilën do të përballet ekonomia shqiptare në një të ardhme jo të largët. "Pas shqyrtimit analitik të çdo elementi rreziku, Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë arriti në përfundimin se materializimi i disa faktorëve është konsumuar, ndërkohë që për të tjerët ekziston një mundësi reale ndodhjeje", tha Fullani.

Efektet

Efekti fillestar i kësaj rritjeje të normës bazë të interesit pritet të jetë shtrenjtimi i lekut. Për pasojë, interesat e depozitave do të jenë më të larta, por edhe për të marrë një kredi do të duhet të paguash më shumë interesa në bankë. Kjo lëvizje e Bankës së Shqipërisë komentohet dhe si një përgjigje ndaj vendimit të Bankës Qendrore Evropiane për rritjen e normës së interesit në 4 për qind për vendet e eurozonës rreth dy javë më parë. Integrimit në rritje i tregjeve financiare shqiptare ka bërë që politikat e ndjekura nga Banka Qendrore Evropiane dhe Rezerva Federale Amerikane, të pasqyrohen në një masë të madhe edhe në tregun e brendshëm valutor në vend. Dhe kështu, një forcim i mëtejshëm i euros do të kishte efekte negative për ekonominë e vendit, pasi do të shtrenjtonte produktet që Shqipëria importon nga vendet e Bashkimit Evropian, të cilat në një pjesë të mirë të tyre janë lëndë të para. I gjithë ky cikël do të provokonte një rritje të inflacionit, i cili aktualisht rrotullohet rreth shifrës 2.5 për qind. Rreth dy vjet më parë, me uljet e normës së interesit Banka e Shqipërisë ceku kufirin minimal historik, çka ishte edhe një test se çfarë do të ndodhte në treg. Ky moment u kalua lehtë, por me këtë rritje, banka i afrohet kufirit maksimal të normës së interesit. Kjo do të sjellë një situatë tjetër të re të paprovuar për mënyrën se si do të reagojnë tregjet.

Kredia

Në dy vitet e fundit, kreditimi i ekonomisë së vendit ka shënuar një rritje rekord jo vetëm për Shqipërinë, por edhe për gjithë rajonin. Brenda dy vitesh, kreditimi i ekonomisë arriti në 29 për qind të Produktit të Brendshëm Bruto nga vetëm 7 për qind që kishte qenë më parë. Kjo rritje galopante e shoqëruar edhe me rritjen e vazhdueshme të kërkesës së brendshme kanë qenë dy faktorë të përhershëm rreziku për inflacionin në vendin tonë.

admin shkruajti:

Vendim për të rritur rrogat në arsim e shëndetësi

jo 20-25% ti rrise ai rrogat ne shendetesi por edhe 200% ti prape kur te vesh ne spital pa marre me vete rrogen e muajit ngele aty se ste kap njeri me dore.
sa per arsimin mbase do i duhen per te bere nje kurs me te fuqishem per personelin se me sa u pa ne provimin e fundit nje pjese jo e vogel dolen seriozisht dobet.. dhe ne presim qe brezi qe po rritet te na coje ne perpara...

Miratohet buxheti suplementar, Do te rriten rrogat

Sipas kryeministrit Sali Berisha, ky buxhet do te mundesoje rritjen e rrogave, si dhe rritjen e dyte te pensioneve te uleta, ne shkalle vendi

Keshilli i Ministrave ne mbledhjen e sotme miratoi buxhetin suplementar per vitin 2007. Sipas kryeministrit Sali Berisha, ky buxhet do te mundesoje rritjen e rrogave, si dhe rritjen e dyte te pensioneve te uleta, ne shkalle vendi. Kete vit sipas tij do te rriten serish rrogat e arsimtareve, mjekeve e infermiereve ritje qe varion nga 20 ne 22 % si dhe do te pesojne nje rritje prej 8 deri ne 18 % rrogat e punonjesve te tjere buxhetore. Sipas kryeministrit, kjo rritje e dyte me e madhe, synon te kompensoje taksen e sheshte. Ne mbledhje u miratua edhe vendimi per rritjen e dyte e pensioneve te uleta per kete vit dhe nje pagese shtese mbi bazene gradave shkencore

Energjia, importi 160 mln euro
Shuma 5 herë më e lartë se në vitin 2006. Prodhimi bie me 51 për qind


Prodhimi i energjisë në vend për 5 muajt e parë të vitit ka rënë me rreth 51.2 për qind. Shifrën e ka bërë të ditur Banka e Shqipërisë në buletinin zyrtar për zhvillimet e ekonomisë në gjysmën e parë të vitit. Duke iu referuar të dhënave të Korporatës Elektroenergjetike Shqiptare, Banka Qendrore vëren se për vitin në vazhdim Shqipëria do të ketë nevojë për rreth 2.4 miliardë kilovatorë energji elektrike nga importi, nga të cilat për gjysmën e parë të vitit janë importuar 1.4 miliardë dhe ndërkohë pritet të importohen për muajt e mbetur edhe 1 miliard kilovatorë të tjera. Me çmimet aktuale të energjisë për të blerë 2.4 miliardë kilovatorë energji duhen të paktën 160 milionë euro. Kjo shumë është menduar të përballohet kryesisht me fondet e vetë KESH-it, ndërsa pjesa tjetër do të financohet nga buxheti shtesë. Qeveria vendosi të disbursojë për blerjen e energjisë nga buxheti suplementar 5 miliardë lekë, që me kursin aktual i bie pak më shumë se 40 milionë euro. Ajo që nuk dihet ende me saktësi, është se a do të mjaftojnë këto para për të përballuar nevojat e vendit për energji. Duke parë edhe prodhimin e ulët të energjisë në vend, është shumë e vështirë që 5 miliardë lekët që qeveria ka vënë në dispozicion të KESH-it për të financuar importin e energjisë të jenë të mjaftueshme. Gjatë vitit të kaluar, importi i energjisë i kushtoi KESH-it rreth 38 milionë dollarë, ose më pak se 30 milionë euro, nga 6 milionë euro që ka qenë ky tregues gjatë vitit 2005. Ndërsa për vitin 2007, parashikohet që importet e energjisë të jenë 5 herë më të larta në vlerë se ato të vitit që lamë pas. Për 2006-ën, importet e energjisë ishin të përqendruara kryesisht në muajt e fundit të vitit, ndërsa për këtë vit, pothuajse 50 për qind e energjisë për çdo muaj është blerë nga jashtë. Për vitin në vazhdim, importet e energjisë, sipas të gjitha parashikimeve, do të thyejnë çdo prurje të viteve të mëparshme, duke dhënë një kontribut të rëndësishëm edhe në thellimin e mëtejshëm të deficitit tregtar, teksa në muajt e parë të vitit, shpenzimet për blerje energji kanë qenë thuajse 1 milion dollarë në ditë.

Situata

Aktualisht, prodhimi vendas ka zbritur në nivelet më të ulëta, teksa nga kaskada e Drinit merren vetëm 5.5 milionë kilovatorë në ditë. Sipas burimeve zyrtare nga KESH-i, në rrjet hidhen rreth 13 milionë kilovatorë energji në ditë, prej të cilave pjesa tjetër prej 7.5 milionë kilovatorë sigurohet nga importi. Kërkesa aktuale për energji, sipas burimeve të mësipërme, është rreth 16 milionë kilovatorë në ditë, çka do të thotë se deficiti prej 3 milionë kilovat orësh kompensohet me ndërprerjet. Niveli i ujit në liqenin e Fierzës është 268 metra mbi nivelin e detit.

Tatimet tani paguhen në internet
Biznesi mund t‘i paguajë detyrimet tatimore pa u paraqitur në zyrat e taksave



Tatimet e kanë gati projektin, që i jep mundësi biznesit t‘i paguajë taksat përmes rrugëve elektronike. Në bazë të këtij projekti, shoqëritë private, nëpërmjet internetit, mund të shkarkojnë formularët e deklarimit dhe pas plotësimit të tyre të autorizojnë bankat për pagesën e detyrimeve tatimore, pa pasur nevojë të paraqiten në zyrat e tatim-taksave. "Kjo është një lehtësi që i ofrohet biznesit, të cilit tashmë nuk do t‘i duhet të presë në radhë pranë zyrave të tatimeve", tha Niko Lera, drejtor i procedurave tatimore në Drejtorinë e Përgjithshme të Tatimeve. Sistemi fiskal shqiptar bazohet në vetëdeklarimin, që do të thotë se kompanitë në formularët që i shkarkojnë të gatshëm nga interneti vendosin vetë shumën e detyrimeve tatimore që kanë për të paguar. Më pas, autorizojnë bankën të kryejë pagesën. Në rast se autoritetet tatimore dyshojnë se subjektet kanë deklaruar më pak detyrime nga sa duhet të paguajnë realisht, atëherë autorizohet kontrolli i këtyre subjekteve nga ana e inspektorëve. Projekti në fjalë do të zbatohet më parë në degën e tatimpaguesve të mëdhenj ose VIP-ave siç njihen ndryshe, dhe më vonë, në këtë skemë, do të përfshihen edhe biznese të tjera.

Kasat

Po kështu, së shpejti pritet që të fillojë dhe pajisja e biznesit të vogël me kasa regjistruese. Tatimet bëjnë të ditur se e kanë gati të gjithë infrastrukturën, e cila do të sanksionojë lëshimin e kuponave tatimore për çdo produkt që shitet në vend. "Ne e kemi përgatitur draftin dhe tani janë qeveria dhe hallkat e tjera mbi Drejtorinë e Përgjithshme të Tatimeve që vendosin se kur projekti do të fillojë të implementohet", deklaroi Lera. Projekti i pajisjes së biznesit të vogël me kasa regjistruese ekziston që prej disa vitesh, por më shumë se procedurë tatimore kasat ishin një mjet biznesi për zyrtarët që u morën me tregtinë tyre. Përpara disa vitesh, madje inspektorët e tatimeve nuk kontrollonin se sa i përdornin bizneset kasat, por interesoheshin vetëm nëse këto biznese i kishin blerë apo jo kasat, për shkak se me tregtinë e tyre ishin përfshirë zyrtarë të qeverisë në atë kohë. Ndërkohë, Ministria e Financave ka deklaruar pak kohë më parë, se përdorimi i kasave regjistruese nga biznesi i vogël do të bëhet i detyrueshëm para fundit të këtij viti. Gjatë miratimit të paketës fiskale në Kuvend, rreth 1 muaj e gjysmë më parë, zëvendësministri i Financave, Florjon Mima, premtoi se projekti do të jetë gati për zbatim në muajin shtator dhe me anë të tij synohet të ulet ndjeshëm informaliteti në ekonomi. Kërkesat për pajisjen e biznesit të vogël me kasa regjistruese ka ardhur edhe nga biznesi i madh. Por, përveç kësaj, Dhoma e Tregtisë dhe Konfindustria, si dy grupimet më të mëdha në vend, kanë kërkuar edhe përfshirjen e biznesit të vogël në skemën e tatimit mbi vlerën e shtuar si rruga më e mirë për të ulur informalitetin në vend. Kjo, sipas tyre, do të ulte edhe presionin mbi biznesin e madh për të bërë evazion, pasi tani shumica e bizneseve të vogla nuk pranojnë faturë për blerjet që bëjnë nga biznesi i madh.

BSH: Mungesa e lejeve rriti çmimet e banesave


Kërkesa e lartë për apartamente në tregun e brendshëm i ka rritur çmimet e banesave me 17 për qind për tremujorin e parë të vitit, krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Shifrat i ka bërë publike Banka e Shqipërisë, sipas së cilës rritja e çmimit të banesave ka qenë rezultat direkt i ofertës së ulët në treg, për shkak të uljes së numrit të lejeve të ndërtimit. Por, ndërtuesit kanë përfituar nga kjo situatë të rrisin çmimet e apartamenteve. Banka Qendrore vëren se kostot në ndërtim për tre muajt e parë të vitit 2007, krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, janë rritur me vetëm 3 për qind, çka do të thotë se e gjithë rritja e çmimeve ka ardhur si pasojë e uljes së numrit të ndërtimeve, të cilat nuk kanë mundur ta plotësojnë kërkesën në treg për apartamente. Të dhënat zyrtare tregojnë se aktiviteti i ndërtimit ka shënuar një rënie të theksuar gjatë këtij viti, krahasuar me vitin e kaluar. Kontributi i ndërtimit në treguesin e shitjeve totale të ekonomisë ra me 31 për qind për tre muajt e parë të vitit, ndërsa gjatë kësaj periudhe u shitën rreth 40 për qind më pak apartamente. Alarmin për një situatë të vështirë të këtij sektori e kanë dhënë edhe vetë ndërtuesit, të cilët kanë kërkuar zhbllokimin e menjëhershëm të ngërçit që ka përfshirë KRRT-të në mbarë vendin. Ata thonë se në rast se kjo situatë do të vazhdojë edhe për shumë kohë, atëherë sektori i cilësuar si më fitimprurësi deri më tani në ekonominë shqiptare, rrezikon të shkojë në kolaps.

Qeveria jep me koncesion nëntokën

Dy kompani të huaja do të kërkojnë për naftë në Jug të Shqipërisë


Qeveria u ka dhënë leje dy
kompanive të huaja për të
filluar kërkimin, nxjerrjen
dhe zhvillimin e naftës në
territorin shqiptar, sinë tokë, ashtu
edhe në det. Duke miratuar
kontratat e tyrenëKëshillin eMinistrave,
Kryeministri i vendit, Sali
Berisha,ushprehshumëoptimist
për rëndësinë dhe përfitimet që
kjomarrëveshjekapërShqipërinë.
Kryeministri nuk ka dhënë detaje
për kohëzgjatjen e kontratave, por
mësohet se ato do të veprojnë për
njëkohëtë gjatënëvend. Llogaritjet
e ekspertëve, të cilave iu referua
edhe Kryeministri gjatë
mbledhjes së djeshme, tregojnë se
në zonat ku do të bëhet kërkimi i
naftës, në Ballsh, Delvinë dhe në
një pjesë të detit Jon, ekziston një
rezervë emadhenafte, porqëështë
e pamundur me teknologjitë e
sotme, edhe më moderne të
shfrytëzohet e gjitha. Në bllokun
detar të Jonit do të jetë kompania
angleze"MedOil", ajo qëdotë eksplorojë
për naftë, ndërsanëzonat
e tjera tokësore do të jetë
shumëkombëshja "Strem Oil &
Gas Limited". "Të dy kompanitë
janë të angazhuara në kërkim, por
të përqendruara në shfrytëzimin
e naftës reziduale në fushat e njohura,
që, sipas vlerësimeve të
ndryshme, arrin në sasi shumë të
mëdha, rreth 1 miliard e 800 milionë
fuçi. Nga kjo, natyrisht me
metodat parësore, të cilat do të
aplikojnë këtokompanidotë rimerret
një përqindje 10-12%, një
përqindje kjo që është e mjaftueshme
për Shqipërinë për
shumë e shumë vite për të plotësuar
nevojat", tha Berisha.
Industria e naftës
Aktualisht, në Shqipëri veprojnë
edhe kompani të tjera të
huaja në nxjerrjen dhe shfrytëzimin
e naftës, të cilat e kanë rritur
prodhimin e saj në vend deri në
500 mijë tonë vitin që kaloi. Duke
parashikuar rritje të tjera të
ndjeshme në vazhdim, Kryeministri
Berisha tha se kontratat e
reja me kompanitë e naftës janë
një dëshmi tjetër e rëndësishme
për fokusimin e biznesit ndërkombëtar
për të investuar në Shqipëri.
Prezenca e kompanive të
huaja ka rritur në mënyrë të
ndjeshme prodhimin e naftës në
vend,dukee çuar në mbi 500 mijë
tonë vitin e kaluar. Sipas vlerësimeve,
Shqipëria ka një sasi të
madhe nafte që shkon deri në 1
miliard e 800 milionë fuçi. Futja e
këtyre dy kompanive në tregun e
hidrokarbureve shënon një
kthesë rrënjësore në kërkimin
dhenxjerrjen e naftësnëShqipëri.
Kontrata me këto dy kompani
ndërkombëtare serioze vjen pas
nënshkrimit të kontratave për ngritjen
e disa hidrocentraleve në
vend, apo investime të tjera, siç
ishte ajo në fushën e çimentosme
kompaninë "Titan". Kompanitë
"Medoil" dhe "Stream Oil & Gas
Limited"ubashkohenkompanive
të tjera që operojnë në sektorin e
kërkimit, zhvillimit, nxjerrjes dhe
prodhimit të naftës në Shqipëri.
"Bankers Petroleum", kompania
kanadeze që ka me koncesion
shfrytëzimin dhe zhvillimin e
vendburimit të Patos Marinzës,
njoftoi pak kohë më parë se arriti
ta çojë prodhimin e saj në 5 mijë
fuçi në ditë.
Rezervat
Rezerva totale e naftësqëmendohet
se ekziston në vendin tonë
llogaritetnërreth 2-3 miliardë fuçi,
nga e cila mund të nxirret me
teknologjinë më të përparuar
vetëm 10-12 për qind. Kjo konfirmohetedhenëlibrin
zyrtar të CIAs,
ku thuhet se Shqipëria ka një
rezervë të provuar nafte, e cila
mundtë nxirret nga nëntoka prej
rreth 185 milionë fuçish. Aktualisht,
nafta e prodhuar në Shqipëri
tregtohet jashtë shtetitmerreth 35
dollarë, për shkak se nafta e Patos
Marinzës ku operon kjo kompani
është bituminoze.Por, për zona të
tjera si ajo e Kuçovës, për shembull,
çmimi i naftës së nxjerrë prej
aty shkon në rreth 70 dollarë për
fuçi, sepse është e tipit vajor.

BSH: Regjistri i kredive fillon më 1 janar të vitit të ardhshëm
Aktualisht, një konsumator mund të marrë kredi në shumë banka njëherësh, edhe pa pasur aftësi të shlyejë borxhin



Dukefilluar nga viti i ardhshëm,
ata që mashtrojnë bankat për
të marrë kredi do ta kenë shumë më
të vështirë.Banka e Shqipërisë njoftoi
se në 1 janar të vitit 2008 do të
hyjë në fuqi regjistri kombëtar i kredive,
ku do të ruhen të dhënat për
të gjithë ata persona që marrin kredi në banka të ndryshme.
Kjo do të eliminojë një praktikë, që është
bërë shumë problematike për vetë bankat, të cilat, aktualisht, janë të
ekspozuara ndaj rrezikut që qytetarët të mos kthejnë më huan.
Në Shqipëri ende nuk është
e mundur të
verifikohet nëse një qytetar apo një
biznes, nuk ka marrë kredi
njëherësh në shumë banka, çka e
bën thuajse të pamundur të kuptohet
nëse ky klient ka aftësi për ta
shlyer borxhin. Për momentin,
bankat i bëjnë verifikimetmemetoda
alternative, që më shumë
mbështeten te mirëbesimi i klientit,
ku u kërkojnë këtyre të fundit
të marrin vërtetime nga bankat e
tjera nëse kanë apo jo kredi në to.
Por, këto vërtetime janë lehtësisht
të falsifikueshme.Tashmë,mekrijimin
e këtij regjistri, të gjitha
bankat janë të detyruara të raportojnë
për kreditë që japin për
klientët e tyre. Përveç kësaj, atodo
të paraqesin në raportin që i dërgojnë
Bankës së Shqipërisë edhe
informacione shtesë përçdokredimarrës,
të cilat më parë duhet të
firmosenedhengavetë ky i fundit.
Kështu,saponjëbankëjep një kredi
për një klient, ajo menjëherë
dërgon informacionin në bankën
qendrore për emrin e klientit
shumënekredisëqëaikamarrëetj.
Regjistri i kredive do të jetë elektronikdhedotëadministrohetnga
Banka e Shqipërisë. Por, të dhënat
që ai përmban do të vihen në dispozicion
për të gjitha bankat tregtare,
sa herë që ato do ta kërkojnë
një gjë të tillë.
Kreditimi
Në fakt, krijimi i regjistrit kombëtar
të kredive ka qenë një rekomandim
i hershëm i institucioneve
ndërkombëtare që monitorojnë
ecurinëeekonomisësonë
kombëtare. Në më shumë se një
rast, Fondi Monetar Ndërkombëtar
i ka tërhequr vëmendje
qeverisë, por ka paralajmëruar
dhe Bankën e Shqipërisë për
normën e lartë të kreditimit, e cila
edhe për këtë vit mendohet të jetë
mbi55 për qind, krahasuarmenjë
vitmëparë.Nëfundtë muajit maj,
krediapërekonominëarritinërreth
224miliardëlekëoseeshprehurnë
raportmeProduktin eBrendshëm
Brutonëafro24.6përqind.Por,rritja
galopante e kreditimit, mbart
edhe rreziqe të shumta, të cilat
mund të tronditin sistemin financiar
në vend. Për tre vitet e fundit,
treguesiikredivetëkëqijaështërritur
me 300 për qind, duke bërë që
kreditë e pakthyera të arrijnë në 3
për qind të totalit të kredive.
Ndonëse në krahasim me rajonin
kytreguesështëmëiulët,ekspertët
lëshojnëalarmin.Sipastyre,vendet
erajonit kanënjësistempërmbarimi
shumë të fortë. Ndërsa në Shqipërikarasteqëenjëjtapasuriepatundshmemundtëvihetsigaranci
për të marrë disa kredi. Por, edhe
vetësistemiidobëtipërmbarimitnë
vendbënqëpraktikishtkëtokreditë
moskthehenmë.

KESH-i rrit çmimin edhe për familjarët
Propozohen tarifat e reja të energjisë, pritet vendimi i ERE: Nuk mbulohet kostoja. Prodhimi, as sa gjysma e planit

Korporata Elektroenergjetike Shqiptare i ka kërkuar zyrtarisht Entit Rregullator të Energjisë Elektrike rritjen e çmimit të energjisë për vitin 2008. E ndodhur nën presionin e vazhdueshëm të donatorëve për të rritur çmimin e energjisë, KESH-i ka dërguar pranë Entit tarifat e reja, ku propozohet një rritje konsiderueshme e çmimeve, e cila prek të gjitha kategoritë e konsumatorëve, përfshi dhe ato familjare. Sipas këtyre tarifave, çmimi mesatar i energjisë elektrike në vend shkon në 9,78 lekë nga 7,13 që është aktualisht. "KESH-i, në bazë të të drejtave që i jep ligji, na është drejtuar duke kërkuar ndryshime të çmimeve të energjisë elektrike", pohon Bujar Nepravishta, drejtor i Entit Rregullator të Energjisë Elektrike. Për konsumatorët familjarë, KESH-i ka propozuar që çmimi i energjisë elektrike të shkojë në 8,4 lekë për kilovat, pa përfshirë Tatimin mbi Vlerën e Shtuar nga 7 lekë që është aktualisht. Rritjen më të madhe të çmimeve KESH e ka propozuar për kompaninë e prodhimit të çelikut, "Kurum", i cili është konsumatori i vetëm që furnizohet direkt nga tensioni i lartë dhe që e paguan energjinë aktualisht me 4,5 lekë për kilovat orë, ndërkohë që KESH ka propozuar një çmim prej 8,7 lekë për kilovat orë. Propozimet për çmimet e reja do të shqyrtohen nga Enti Rregullator i Energjisë Elektrike, ekspertët e të cilit do të vendosin më pas nëse do i miratojnë apo jo ato. "Ne do të fillojmë procedurat tona, që kanë të bëjnë me njohjen e publikut me çmimet e propozuara dhe më pas diskutimin e këtyre çmimeve me grupet e interesit. Përpara se të merret vendimi përfundimtar, ne do të organizojmë edhe një seancë dëgjimore me të gjithë aktorët për këtë qëllim", tha Nepravishta.

Situata

Në strategjinë për zhvillimin e sektorit energjetik të hartuar që në vitin 2003, parashikohet që rritja e çmimit të energjisë duhet të jetë me rreth 8% për çdo vit, deri sa të barazohen kostot me tarifat. Aktualisht, sektori energjetik shqiptar operon me kosto të pamjaftueshme për të mbuluar shpenzimet operative dhe investimet për fuqizimin e sistemit energjetik. Për këtë qëllim dhe i nxitur nga detyrimet e marrëveshjeve me donatorët, korporata i ka kërkuar ERE-s aprovimin e tarifave të reja të energjisë. Rritja e çmimit të energjisë është kërkuar prej kohësh nga donatorët dhe nga vetë KESH-i, por gjithmonë ka hasur në kundërshtime. Një nga tezat kryesore të kundërshtarëve të rritjes graduale të çmimit gjatë kësaj periudhe ishte se KESH-i kërkon të mbulojë me rritjen e tarifës mosrealizimin e treguesve teknikë dhe financiarë. Por, kriza e vitit 2007 zbuloi një tjetër të papritur, e cila hedh poshtë tezën e kundërshtuesve të rritjeve të çmimeve. Megjithëse gjatë këtij viti u shënuan rekordet historike, si në nivelin e lartë të arkëtimeve ashtu dhe në nivelin e ulët të humbjeve, korporata nuk arriti të mbulojë kostot e saj dhe për të furnizuar vendin me energji u desh të kërkojë financim nga qeveria.

Paradoksi i subvencionit kolektiv

Shqipëria është i vetmi vend në botë ku qeveria subvencionon energjinë për të gjithë konsumatorët, pavarësisht të ardhurave që këta të fundit kanë. Këtu nuk bëhet fjalë për ato familje, të cilat marrin lekë në dorë për rritjen e çmimit të energjisë, por për gjithë të tjerët. Rasti më i fundit ishte ai i pak javëve më parë, ku qeveria i dhuroi Korporatës Elektroenergjetike Shqiptare rreth 50 milionë dollarë, me anë të të cilave do të bëhej e mundur blerja e energjisë nga importi. Me këtë veprim, shteti mbulon diferencën e çmimit të energjisë mes Shqipërisë dhe vendeve të BE-së, duke bërë një subvencion direkt për të gjithë konsumatorët. Një kilovat orë merret aktualisht nga importi me 7 deri në 7,3 lekë për kilovat orë dhe i faturohet konsumatorit familjar me 7 lekë kilovat orë, pa llogaritur kostot e transmetimit dhe shpenzimet operative të vetë korporatës.

Kostot politike

Në vende si Shqipëria, qeveritë ngulmojnë të ndërmarrin reforma, të cilat janë të domosdoshme, por që shoqërohen gjithmonë me kosto politike. Në vendin tonë rasti më tipik i kësaj është çmimi i energjisë. Banka Botërore bën presion mbi KESH-in për të rritur çmimin e energjisë, përndryshe do të kufizojë financimet, ndërsa qeveritë të gjitha pa përjashtim ngurrojnë, për shkak se u druhen kostove politike që mbart rritja e çmimit të energjisë, që ndryshe përkthehet në humbje votash.


Energjia, prodhimi vetëm 3,5 miliardë

Deri më tani, KESH-i ka prodhuar vetëm 1,9 miliardë kilovat orë energji në vend


Prodhimi i energjisë për këtë vit parashikohet të jetë rreth 3,5 miliardë kilovat orë, nga 5,7 që ka qenë në vitin 2006. Ky vit pritet të shënojë një nga nivelet më të ulëta historike të prodhimit të energjisë në vend, për shkak të thatësirës së madhe që ka përfshirë gjithë rajonin. Prurjet e Drinit janë në nivelet më të ulëta të të gjitha kohërave, ndërkohë që për herë të parë importi tejkalon prodhimin vendas qysh në fillim të verës. Aktualisht prodhohet 5,7 milionë kilovat orë dhe importohen rreth 7 milionë të tillë. Deri më tani, KESH-i ka prodhuar vetëm 1,9 miliardë kilovat orë energji elektrike për 7 muajt e parë të vitit dhe ka importuar rreth 1,8 miliardë kilovat orë të tjerë. Ekspertët mendojnë se importi këtë vit do të kalojë prodhimin vendas, duke pasur parasysh situatën kritike, në të cilën ndodhet niveli i Fierzës. Në këtë situatë, e vetmja zgjidhje mbetet importi i energjisë nga jashtë, sepse në të kundërtën i gjithë sistemi mund të kalojë në kolaps. Niveli i Fierzës pritet të bjerë me ritme më të larta gjatë muajve në vazhdim, për shkak se për të prodhuar një kilovat orë energji elektrike duhet shumë më tepër ujë, kur Fierza ndodhet në nivele të cekëta se sa kur ajo ndodhet në nivele të larta.

Në nëntor tenderi për qendrën dispeçer

Italianët pritet të japin 23 milionë euro kredi për ndërtimin e qendrës së shpërndarjes

Tenderi për ndërtimin e qendrës së re dispeçer të Korporatës Elektroenergjetike do të zhvillohet në fillim të muajit nëntor. Burime zyrtare të Ministrisë së Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës njoftuan se do të zhvillojë në datën 5 nëntor 2007, tenderin e hapur për ndërtimin e qendrës së re kombëtare dispeçer dhe të telekontrollit për energjinë elektrike. Ndërtimi për qendrën e re të shpërndarjes së energjisë elektrike do të financohet nga qeveria italiane, me një kredi me vlerë 23 milionë euro. Ky projekt është pjesë e një programi që synon ristrukturimin dhe fuqizimin e sistemit elektrik shqiptar dhe integrimin e tij në sistemin ballkanik. Ndërtimi i qendrës së re të shpërndarjes së energjisë në rrjet paraqitet i domosdoshëm për të menaxhuar rrymën dhe për të orientuar furnizimin sipas nevojave dhe mënyrave më të përshtatshme. Ndërtimi i qendrës së re dispeçer pritet që të rrisë sigurinë e furnizimit me energji. Por, njëkohësisht, do të jetë dhe objekti kryesor për transmetimin e kapaciteteve më të mëdha të energjisë me siguri të lartë, pasi do të lidhet direkt me të gjitha linjat e TL, me linjën e interkonjeksionit 400 kV Elbasan-Podgoricë, si dhe linjat e tjera 400 kV që pritet të ndërtohen sikurse janë ajo me Kosovën, linja nënujore me Italinë etj. Tenderi që do të zhvillohet në 5 nëntor 2007 në METE, parashikon pjesëmarrjen e firmave italiane, për të cilat është vendosur kushti që të kenë eksperienca në ndërtimin e objekteve të tilla, si dhe dorëzimi me "çelës në dorë" i tij. Në rehabilitimin e sektorit të shpërndarjes për shtrirjen e rrjetit 20 kV në qytetet kryesore të vendit me shtrirje drejt zonave rurale, do të investohen 12 miliardë lekë, punë e cila ka nisur vetëm vitin që shkoi. Ndër investimet kryesore janë ndërtimi i linjës 400 kV Elbasan-Podgoricë, të qendrës së re dispeçer në Tiranë, financim i qeverisë italiane me rreth 51.5 milionë euro, si dhe asaj gjermane, me vlerë rreth 41.5 milionë euro, e cila do të lidhë sistemin elektroenergjetik shqiptar me vendet e rajonit, duke rritur sigurinë e furnizimit nga importi me energji elektrike. Fondi i Kooperacione Italiana për ndërtimin e këtyre kapaciteteve transmetuese, të domosdoshme për të përmirësuar importin e energjisë, jepet sistematikisht nga viti në vit, por nuk zbatohet kurrë, pasi 50 milionë eurot e Italisë, ndonëse jepen çdo vit në letra të firmosura, nuk disbursohen kurrë në praktikë. Në fakt, Këshilli i Ministrave të Shqipërisë dhe komisionet e Kuvendit të Shqipërisë, çdo vit miratojnë këtë hua, e cila çdo vit dështon të zbatohet. Problemi është se ndonëse gjermanët janë shumë më seriozë dhe jo mashtrues, siç paraqiten italianët, 41 milionë eurot nga Gjermania nuk mund të investohen pa u realizuar më parë pjesa që italianët e sabotojnë sistematikisht prej 5 vjetësh. Në fakt, kreu i KESH-it, Gjergji Bojaxhi, dhe ministri i Energjetikës, Genc Ruli, kanë kërcënuar bojkot të kredisë italiane, nëse edhe ky tender sabotohet. Kjo histori pati kulmin e saj para më shumë se një viti, kur kërkohej vota e Shqipërisë në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, për të zgjedhur mes favoreve të Italisë dhe Gjermanisë, në një zënkë interesash mes dy vendeve. Në atë kohë, "Financial Times" botoi një artikull ku zyrtarë gjermanë, akuzonin Italinë se po ushtronte presion mbi qeverinë shqiptare për të ndërprerë financimet e saj. Por, ndonëse saga e OKB-së përfundoi me ujdi mes palëve në konflikt, italianët vazhdojnë t‘i mbajnë të bllokuara paratë për sistemin shqiptar të transmetimit, duke thelluar krizat energjetike të vendit.

Kriza e dritave zhvlerëson lekun
Banka e Shqipërisë paralajmëron: Do ndërhyjmë në treg për të shmangur rreziqet

Kriza energjetike po jep efek
tet e para të forta e të drejt
përdrejta në ekonominë shqiptare.
Pothuaj të gjitha kostot biznesit
janë rritur, çka ka sjellë automatikisht
një rritje të çmimeve.
Rritja e çmimit për një pjesë të konsiderueshme
të produkteve e shërbimeve,
ka përfshirë përmes një
reaksioni zinxhir edhe mallra e shërbime
që nuk kanë lidhje direkt me
energjinë elektrike, duke sjellë një
zhvlerësim të monedhës vendase.
Kërcënimet inflacioniste kanë vënë
në alarm Bankën e Shqipërisë këta
4 muajt e fundit. Edhe rritja e
normës bazë të interesit, nga 5.5 në
5.75 për qind në fund të qershorit
nuk ka mjaftuar për të shmangur
rreziqet për rritjen e përgjithshme
të çmimeve në vend, që përkundrazi
sa vijnë e bëhen më të dukshme.
Banka e Shqipërisë njoftoi se
presionet për inflacion mbeten të
larta, duke lëshuar kështu një mesazh
të qartë për tregun, se nëse kjo
situatë do të vazhdojë edhe për 2
muajt e ardhshëm, atëherë nuk
përjashtohet një tjetër rritje e
normës së interesit, brenda një
kohe shumë të shkurtër. Këshilli
Mbikëqyrës i Bankës së Shtetit,
ndonëse nuk ndryshoi normën e
interesit, i ka dhënë publikut një
mesazh të qartë, se kjo mund të
ndodhë shumë shpejt. "Ecuria në
rritje e normës vjetore të inflacionit
bazë gjatë dy muajve të fundit, sinjalizon
praninë e presioneve të
gjeneruara nga krahu i kërkesës, të
cilave u janë shtuar edhe presionet
nga krahu i ofertës", thuhet në
njoftimin zyrtar të mbledhjes së
Këshillit Mbikëqyrës. Inflacioni për
korrikun është regjistruar në 2.1 për
qind. Por kriza energjetike pritet të
japë efektet e saj të para shumë shpejt
edhe në nivelin e çmimeve për shkak
të rritjes së kostove të prodhimeve
vendase edhe rritjes në vlerë të
importeve. Efektet e krizës energjetike
mbeten të paparashikueshme
për momentin. Për këtë qëllim, BSH
e ka quajtur si të domosdoshëm një
studim më të gjerë mbi pasojat e
krizës në ekonominë e vendit.
Investimet
Një tjetër tregues që mund të
kërcënojë stabilitetin e çmimeve
janë edhe pritshmëritë për shpenzime
më të larta qeveritare gjatë
muajve të mbetur të vitit. Deri më
tani, niveli i realizimit të investimeve
publike ka qenë poshtë 45
për qindëshit, çka do të thotë se 4
muajt e ardhshëm qeveria do të injektojë
shuma të mëdha parash në
treg. Shpenzimet e përgjithshme
buxhetore, nga 128,2 miliardë lekë
të planifikuara janë realizuar vetëm
105,4 miliardë lekë. Pjesa më e
madhe e mosrealizimeve ka lidhje
me shpenzimet kapitale ose investimet
publike siç njihen ndryshe.
Kështu, nga 25,7 miliardë lekë të
planifikuara janë investuar vetëm
11,2 miliardë lekë, pra 14,5 miliardë
lekë ose 56,3 % më pak se investimet
e planifikuara. Në fakt, përvoja
e viteve të kaluara ka treguar
se gjysma e dytë e vitit, karakterizohet
nga shpenzime të mëdha qeveritare,
për shkak të përpjekjes së
qeverisë për të realizuar investimet
e planifikuara. Kjo është shoqëruar
gjithmonë me inflacion, pasi teprica
e madhe e parasë e injektuar në
ekonomi brenda një periudhe të
shkurtër kohore, sjell rritjen e nivelit
mesatar të çmimeve.
Parashikimet
Disa ekspertë të Bankës së Shqipërisë
thonë se nuk është çudi që
për herë të parë gjatë këtyre viteve të
fundit, inflacioni të kalojë edhe nivelin
e 4 për qindëshit, i cili është edhe
tavani maksimal i objektivave të
Bankës Qendrore. Për këtë parashikohet
që ndërhyrja e Autoritetit Qendror,
në rast se tregu nuk do të reagojë
ndaj paralajmërimeve të saj, të jetë
shumë e shpejtë madje edhe brenda
tetorit, në rast se prirjet inflacioniste do
të vazhdojnë të konfirmohen. Por nga
ana tjetër, ndërhyrjet dhe rritja e
normës bazë të interesit është një faktor
frenues për rritjen ekonomike, pasi
ulet likuiditeti në treg, duke penalizuar
kështu investimet private për shkak
se paraja tenton të grumbullohet
pranë bankave në formë depozitash.